Foto’s Alexandrine Tinne / Alexandrine Tinne

De vertaling

Tony Bloem

Vandaag geven we aandacht aan een jonge vrouw. Haar naam was Alexandrine Tinne. Vanaf 1835 woonde zij hier in Den Haag aan het chique Lange Voorhout. Haar moeder was hofdame bij koningin Sophie en haar vader was heel erg rijk. Ze hield van tekenen en van paardrijden en Alexandrine zou later met haar moeder veel gaan reizen want ze was een avontuurlijk meisje. Ze reisden heel Europa door en zelfs tot in Afrika. Dat reizen was bijzonder want er waren 150 jaar geleden niet veel vrouwen die zelfstandig wereldreizen ondernamen. Maar zij wel!

Alexandrine kwam al vroeg in contact met de fotografie. Die was nog maar kort geleden uitgevonden door Daguerre, in 1837. Zij was waarschijnlijk de eerste vrouwelijke fotograaf in Nederland.
Het was een spannende tijd waarin veel veranderde door de uitvinding van de telefoon en de elektrische telegraaf en in Den Haag stopt bij het pas geopende station een van de eerste stoomtreinen.
Maar paard en wagen waren nog het dagelijkse vervoermiddel en fietsen, dat deed nog niemand.

Dit is haar huis en zij was waarschijnlijk de eerste vrouw die een fototoestel bezat.
Toen was dat natuurlijk geen digitaal toestelletje dat je makkelijk uit je zak haalt. In 1845 was het maken van een foto behoorlijk ingewikkeld.
Je had een grote zware camera nodig, deze moest op een statief staan bij het maken van de foto. Zij maakte foto’s hier vanuit het raam. In zo‛n toestel stop je geen kaartje waar je 400.000 foto’s op kan slaan. Toen kon je per keer maar één foto maken, op een plaat van glas.
De plaat moest je goed schoonmaken en bewerken met een speciale vloeistof. Die plaat schoof je in de camera. Dan haalde je de dop van de lens af en moest je een paar minuten wachten.
Welke foto maakte ze hier? Deze!
Was de foto klaar dan deed ze de dop op de lens, nam de glasplaat uit de camera en ging ermee naar een donkere kamer. In bakken met verschillende vloeistoffen ontwikkelde ze de glasplaat en drukte één foto af. Speciaal hiervoor had ze een koetsje ingericht als donkere kamer. Kijk!
Met dit koetsje en haar bedienden ging ze op stap om foto’s te maken.

Toen zag het er hier zo uit. Inmiddels is een en ander veranderd. Maar de compositie van de foto is goed. De compositie heeft een duidelijke dieptewerking met de muren, de waterpomp en de lantaarn. Dat lijkt niets bijzonders, maar in die tijd werden vooral portretfoto’s gemaakt. Het fotograferen van een landschap werd er zo‛n beetje bij gedaan en plat gefotografeerd. Maar bij deze foto zie je de dimensie. Het is prachtig om te zien. Daar was toen een afdak voor een paard en een wagen. De post werd door toen heel Nederland per koets rondgebracht. Hier werd de post afgeleverd en de koetsier rustte uit met een goed glas bier.
Café de Posthoorn bestaat nog!

Deze foto is echt prachtig. De vlakverdeling en de compositie zitten goed in elkaar. De muur leidt naar een interessant gebouw aan het eind: het Mauritshuis. Aan de andere kant staat een rij bomen en de schaduwstrepen zijn scherp. Het is duidelijk dat Tinne goed nadacht over hoe de lichtval zou moeten zijn voordat ze de foto nam. Voor het maken van deze foto vond ze de juiste plek in het huis van een vriendin. Ze zette de camera op eerste verdieping om het uitzicht vast te leggen.
Daar is het raam in het huis van de vriendin. Daar!

Dit hier is het Smidswater, toen was hier nog een bruggetje, en bij de Houtweg, zette Alexine een rijtje mensen voor de compositie heel precies neer. Dat was noodzakelijk. Want nu kun je een kiek van mensen in een fractie van een seconde maken, maar toen moesten de mensen een paar minuten echt doodstil staan zodat ze op de foto scherp zouden zijn. Het bruggetje is nu weg, maar de rest ziet er nog prachtig en bijna hetzelfde uit.

We zijn bij de Gevangenpoort. Op de foto zie je twee grote zwarte vlakken van de bomen en die sturen de kijkrichting naar de poort. Daar kijk je recht doorheen en je ziet aangrenzende huizen.
Op deze foto gaat het verkeer door de poort. Het witte gebouw links is intussen afgebroken en hier loopt nu een weg. Ik loop nu ook even door de poort.

Alexandrine maakte lange reizen naar alle windstreken, vanuit Nederland ging ze naar Rusland en Afrika, Noord Afrika.
Haar moeder is daar overleden en ze keert nooit meer terug naar Nederland. Alexine blijft in Noord Afrika en uiteindelijk is ze in 1869 door haar nomadische begeleiders vermoord. Ja, vreselijk...

Hier zijn we in het Haags Gemeente Archief. Zouden haar originele glas- platen en foto‛s misschien nog bewaard zijn?
Ik ga het vragen.

Vraag aan conservator Wim de Koning Gans
‘Zijn de foto’s en glasplaten van Alexandrine Tinne hier? Kunnen we ze bekijken?’

Wim de Koning Gans

‘Hallo.’
‘We hebben niet meer de glasplaten van Alexandrinne Tinne, die zijn niet bewaard.’
‘We hebben beneden in de archiefruimte wel afdrukken van haar foto‛s.’
‘Laten we daar naar toe gaan. Kom maar mee.’

‘In deze doos zitten een aantal afdrukken van foto‛s van Alexandrine Tinne uit 1860 en 1861 die zij zelf heeft gemaakt.’
‘Dit is vanuit haar huis gemaakt, op het Lange Voorhout.’

Tony Bloem

‘Ja, Ja mooi!’

Wim de Koning Gans

‘Ze werkte met enorme glasplaten die gecontact werden, de glasplaten werden op het fotopapier gelegd.’

Tony Bloem

‘Ja. mooie compositie, ja absoluut.’

Als je meer wilt weten over de Haagse geschiedenis, je wilt foto’s bekijken of snuffelen in de archieven, dan kun je terecht van dinsdag tot vrijdag van half 10 tot 5 uur.