Metamorphose III / M.C. Escher

De vertaling

Tony Bloem

We staan voor het paleis aan het Lange Voorhout.
Het Paleis Lange Voorhout is gebouwd in 1764 en heeft een rijke geschiedenis. Zo verbleef Napoleon hier, al was het niet erg lang, elf uurtjes maar en Koningin Emma kocht het pand in 1901. Zij liet het uitgebreid verbouwen en bij deze renovatie werd ondermeer een nieuwe trap naar de eerste verdieping aangelegd. De koperen leuning moest in die tijd wekelijks blinkend gepoetst worden, daar was de majesteit nogal precies in. Laten we daar even naar kijken.

We zijn hier voor Maurits Cornelis Escher. Hij is een van ‘s werelds beroemdste grafici. Gedurende zijn leven maakte Escher 448 litho’s, houtsnedes, houtgravures en meer dan 2000 tekeningen en schetsen! Net zoals sommige van zijn beroemde voorgangers – Leonardo da Vinci en Michelangelo – was Escher linkshandig.
Op school was hij geen goede leerling. Hij bleef tweemaal zitten en zijn resultaten waren matig. Maar wat hij wel kon, was tekenen! Zijn vader vond dat Escher een solide opleiding moest krijgen, maar in plaats van bouwkunde koos hij de richting van de ‘sierende kunsten’. Daar is hij bekend mee geworden.
Hij is beroemd om zijn zogenaamd onmogelijke tekeningen, zoals ‘Klimmen en dalen’ en ‘Relativiteit’, maar ook om zijn ‘Metamorphoses’ en ‘Reptielen’.
In de jaren zestig werd zijn werk – tot Eschers verbazing – omarmd door hippies en popsterren vanwege de fantastische parallelle werelden.

Ik sta hier in een kratje dat volgens de logica niet zou kunnen bestaan. En toch sta ik erin! Zoals je ziet, werkt het alleen als je precies vanuit de juiste hoek kijkt. Escher heeft deze truc meerdere malen gebruikt. ‘Klimmen en dalen’ is hiervan het beste voorbeeld.

We lopen nu naar ‘Metamorfose III’. Escher maakte dit werk door met speciale gutsen in een zachte houtsoort een tekening te uit te snijden. Daarna bracht hij op de drukplaat met een inktroller zwarte, vette drukinkt aan en legde een vel nat papier tussen de inktplaat en het hout. Onder de pers ontstond dan een afdruk op de plekken waar het hout niet was weg gegutst.
In 1969 werd Escher door de PTT gevraagd om voor het hoofdpostkantoor een nieuw ontwerp te maken. Escher maakte een houtsnede van 7 meter lang. Hij vergrootte dit ontwerp uit tot een lengte van 48 meter.
Het hing prachtig op het postkantoor en later, toen dit sloot, werd het werk weg gehaald en naar Schiphol gebracht. Daar in Lounge 4 kun je het nu nog bewonderen.

Escher vond het heerlijk om rare werelden te verzinnen.
Kijk hoe het water maar blijft stromen en stromen, omhoog en omhoog, het valt naar beneden en het stroomt weer omhoog en het valt weer naar beneden door een schoepenrad met een dynamo. Zo heb je een eeuwig brandende lamp!
Hoe kan dat nou!

Dit is de Möbiusband. De Möbiusband is niet wat het lijkt! Het bijzondere van zo’n Möbiusband is, dat het maar één kant heeft. Dit kun je zien door de mieren te volgen... Na een rondje ben je weer op dezelfde plek zonder dat je over de rand naar de andere kant bent gegaan.
Zo’n band kun je trouwens heel gemakkelijk zelf maken: neem een strook papier, draai een uiteinde om zijn as en plak de einden weer aan elkaar. Trek dan een streep met een potlood over de band. Begin aan buitenkant en de streep loopt aan binnenkant door en komt dan weer over buitenkant terug.

De openingstijden van Escher in het Paleis zijn van dinsdag tot en met zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Let op want de kassa sluit een half uur eerder.